Van-Erciş karayolu üzerinde, Erciş merkeze 8 kilometre mesafede bulunan Balık Bendi alanı, ilkbaharla birlikte halkın uğrak yeri olmaya başladı. Tendürek Dağı’ndan beslenen Deli Çay’ın Van Gölü ile birleştiği noktada her yıl inci kefalinin göç etme şöleni yaşanıyor. Göç etmek için Deli Çay ağzında Erciş Balık Bendi alanında toplanan milyonlarca balık, akıntıya ters şekilde yüzerek üreme noktalarına göç ediyor.

***

Van Gölü’nün tuzlu ve yüksek derecede sodalı sularında yaşayabilen, endemik bir balık türüdür. Adı kefal olmasına rağmen, aslında o sazangillerin bir üyesidir. Son yıllara kadar, göl çevresinde yaşayan insanlar ve bazı bilim insanları dışında kimse varlığından haberdar değildi. Çünkü o, iç sularımızda bulunan onlarca türden sadece birisiydi. Halen birçok coğrafya, zooloji ve balık sistematiği kitaplarında Van Gölü’nde yaşamadığı, sadece akarsuların göle dökülen kısımlarında yaşadığı iddia edilir. Van Gölü, sularının taşmasıyla, efsane canavarıyla sık sık gündeme geldi ama balığı ile ancak yeni yeni duyulmaya başlandı. Her yıl İnci Kefali’nin adına Erciş’te "Uluslararası İnci Kefali Göçü Kültür ve Sanat Festivali" düzenlenmektedir. Festivalde kapsamlı etkinliklerin yanı sıra İnci Kefali’nin dans gösterilerine benzeyen, görsel şölene dönüştürdükleri üreme göçleri de izlenmektedir. İnci Kefali göçü Nisan ayı sonlarından Haziran ayı sonlarına kadar devam etmektedir.

Ortalama 20 cm boya ve 70 gr. ağırlığa sahiptir. Göldeki hayvansal ve bitkisel planktonlarla beslenir. En fazla yedi yıl yaşar ve üç yaşında üremeye başlar. Üremek için sürüler oluşturarak akarsulara göç eder. Gölde, akarsu ağızlarında büyük sürüler oluşturan İnci Kefali’nin vücudunda, sodalı-tuzlu sudan tatlı suya geçişe alışabilmesi için bir dizi değişim başlar. Akarsularda su sıcaklığı uygun hale geldiğinde göç başlar. Yumurtasını bırakan balıklar, daha sonra tekrar göle döner. Yaz aylarında gölün 25 m derinliklerine kadar dağılabilirken, kışı ise gölün 70 m derinliklerine kadar olan kısımlarında geçirir. Derelerde yumurtadan çıkan yavrular da birkaç hafta içinde göle dönerek, gölün sığ, besince zengin kıyı kesimlerinde yaşamaya başlarlar. İnci Kefali’nin vücut şekli fusiform olup, baş uzunluğu yaklaşık olarak bütün boyun 1/6’sı kadardır. Ağzın pozisyonu terminal olup, oldukça eğiktir ve fazla açılmaz. Dorsal ve anal yüzgeçler sırasıyla D III 7-8 ve A III 9-11. Solungaç dikenleri genelde 17-21 adet olmakla beraber 14-27 arasında değişebilir. Dorsal yüzgeç genelde ventral yüzgecin bittiği yerden başlar ve çoğunlukla anal yüzgeç başlangıcına kadar uzanır. Farenks dişleri iki sıralı olup 5:2 – 2:5 şeklinde dizilmiştir. Yanal çizgi üzerindeki pul sayısı 55–92 arasında değişir. Yanal çizgi dorsal yüzgeç başlangıcı ve yanal çizgi altı pul sayısı sırasıyla 13–16 ve 4–6 puldur.

İnci Kefali’nin vücut rengi çok değişkendir. Genelde hakim vücut rengi parlak gümüşi olup, sırtlar koyu grimsi yeşil veya koyu gri renkte, karın kısmı parlak gümüşi renktedir. Vücut pullarla kaplı olup anal ve ventral yüzgeçler arasında pulsuz bir karina mevcuttur. Ancak özellikle juvenil fertlerde renk koyu gümüşidir ve arka kısımlar yeşilimsi gri renktedir. 10 cm’den daha küçük fertlerde yanlarda uzanmış üç adet dar koyu band bulunur. 68 (12-16/6-9) 89, solungaç dikenleri 25-26 kadardır. Vücut uzunluğu baş uzunluğunun 4,6-5,4 katı, vücut yüksekliğinin 4,9-6,2 katıdır. Omur sayısı 40-41 adettir. Gözler oldukça iri, ağız orta büyüklükte ve terminal durumda olup öne doğru çıkıktır. Bıyık yoktur; ventral ve anal yüzgeçler arasında pulsuz bir karina mevcuttur. Pullar üzerinde açık siyah renkte noktalar taşıdıklarından parlaklıklarını yitirmişlerdir ve renk gümüşi yeşilimsidir.

İnci Kefali, geçmişten günümüze iki farklı yöntemle avlanmaktadır. Üreme döneminde, büyük sürüler halinde akarsulara göç ettiği için tüm dereler balıkla dolar. Bunu fırsat bilen yöre insanı, geçmişte kamyonlar dolusu balığı yumurta bırakmadan avlamaktaydı.

Kaynak: http://www.ercis.gov.tr/ucan-baliklarin-yolculugu-erciste